Φωτεινή Ταγκούλη- «Ο Φιόγκος» εκδόσεις Άπαρσις

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Το εξώφυλλο απλό, με σχέδιο ένα κουτσό χαραγμένο με κιμωλίες, για να μας θυμίσει το παιχνίδι που παίζαμε στις αυλές και τις αλάνες. Ο τίτλος, ο φιόγκος, που μας ταξιδεύει πολλά χρόνια πίσω, στη δεκαετία του ’60 και του ’70, όταν μας τον φορούσαν οι μητέρες μας στα μαλλιά για να δείχνουμε περιποιημένες, όπως άρμοζε στην εποχή. Μόλις το διάβασα, ανέτρεξα στο φωτογραφικό λεύκωμα. Τι άλλο να νιώσεις εκτός από νοσταλγία;

Όμως ο φιόγκος του βιβλίου διαφέρει από εκείνους τους κατάλευκους φιόγκους. Η συγγραφέας Φωτεινή Ταγκούλη μας μιλά για τον δικό της φιόγκο, που την καταπίεζε, την έθλιβε, την έπνιγε. Αφηγείται τα παιδικά δύσκολα χρόνια και ο αναγνώστης διακρίνει σε όλο το βιβλίο των 93 μόλις σελίδων, έναν ανείπωτο πόνο. Από τη στιγμή που έχασε τους βιολογικούς της γονείς μέχρι σήμερα που έγινε εργαζόμενη, επιστήμων μάνα, σύντροφος. Φεύγει ποτέ ο πόνος όταν ξεριζώνονται τα πάντα στη ζωή σου; Όταν πέφτεις σ’ ένα απέραντο κενό απουσίας και η ζωή σου μπαίνει ξαφνικά σε άλλους δρόμους που δεν επέλεξες εσύ; Όταν, από τη ζεστή μητρική αγκαλιά, γίνεσαι κομμάτι επίδειξης και αυτοπροβολής από ανθρώπους που ποτέ δεν αγάπησες ή δεν ήθελες στη ζωή σου; Αφηγώντας τη ζωή της, ο αναγνώστης ταξιδεύει σε μια Ελλάδα ταλαιπωρημένη, βουτηγμένη σε οπισθοδρομικές αντιλήψεις, σε πολιτικά, ιστορικά γεγονότα, στα μη και τα πρέπει. Μας θυμίζει το τότε εκπαιδευτικό σύστημα που οι καθηγητές μας μιλούσαν για «αγία πατρίς, αγία οικογένεια, αγία θρησκεία» και ότι άλλο σκοταδιστικό μπορούσε να ποτίσει τα εφηβικά μυαλά. Πιθανόν τα γυμνασιακά χρόνια στάθηκαν ορόσημο για τη Φωτεινή στην μετέπειτα εξέλιξή της. Τότε που ξεκίνησε να αντιδρά, να επαναστατεί, να «βγάζει γλώσσα». Η αντίστροφη μέτρηση ξεκίνησε από το Πολυτεχνείο, τις εξεγέρσεις, τα οδοφράγματα, τους αγώνες για ελευθερία. Μαζί με το Πολυτεχνείο ξεπήδησε η δική της οργή για την προσωπική της επανάσταση. Διαβάζοντάς το, ακούμε τη θυμωμένη φωνή μιας γυναίκας που της έκλεψαν, της ρούφηξαν βίαια τα παιδικά της χρόνια. Η νηπιακή, παιδική, προεφηβική και εφηβική της ηλικία περνά ως μια συγκλονιστική βιογραφική ταινία και νιώθουμε όλον τον σπαραγμό μιας κοπέλας που βίωσε έναν αγώνα πέρα από τα όρια της. Νιώθουμε τα ψυχικά σημάδια αλλά συγχρόνως χαιρόμαστε που με τις προσωπικές προσπάθειες όλα είναι δυνατά να αλλάξουν. Ελπίδα πως δεν πρέπει να κλαίμε τη μοίρα μας αλλά να προσπαθούμε να την αλλάξουμε.

Τελειώνοντας το, διάβασα στο βιογραφικό της ότι η Φωτεινή Ταγκούλη παρακολούθησε μαθήματα παιδοψυχολογίας, γνώσεις που φαίνονται ολοκάθαρα στη γραφή της. Πώς αλλιώς θα άντεχε να βιώσει όλο αυτό το ψυχολογικό βάρος των νεανικών της χρόνων; Πώς θα έβρισκε τη δύναμη να επιστρέψει στο μηδέν για ν’ αναδυθεί από το σκοτάδι αλώβητη και να πάρει τη ζωή της από την αρχή; Μου άρεσαν οι μικρές προτάσεις, η οικονομία λόγου στη γραφή της. Ένα τέτοιο σοβαρό κοινωνικό θέμα, και περισσότερο όταν είναι βιογραφικό, ο/η συγγραφέας είναι εύκολο να παρασυρθεί στα δαιδαλώδη μονοπάτια της ψυχής, συγκινεί τον οποιοδήποτε. Η συγγραφέας κατάφερε να πετάξει όσα είναι αδιάφορα ή πολύ προσωπικά για τον αναγνώστη, και να γράψει το απόσταγμα των συναισθημάτων της. Θα το έλεγα πως είναι κι ένα βιβλίο αυτογνωσίας, πως είναι μια αφορμή η ανάγνωσή του, ώστε να γνωρίσουμε, να θυμηθούμε, να αναθεωρήσουμε, βουτώντας στο εσωτερικό μας Εγώ. Καλοτάξιδο να είναι και εύχομαι να συνεχίσει τη γραφή της.

«Μου δαγκώνουν τη σκέψη και μου αφαιρούν τη μνήμη»

«Η μια υποφέρει για μένα χωρίς εμένα και η άλλη απομυζά τους παιδικούς χυμούς μου και τρέφεται χωρίς να γλυκαίνει. Τι αστεία είναι η ζωή με δυο μαμάδες και δυο μπαμπάδες. Για γέλια είναι…»

«Οι προσπάθειές μου αποβαίνουν άκαρπες και το συναίσθημα παραμένει ανολοκλήρωτο. Ζω χωρίς εμένα παρούσα. Ζω με θραύσματα, κινούμαι αόρατα στο μέσα μου και το παρακολουθώ. Κλείνομαι και φθείρομαι αρμονικά. Οι περίοπτες θέσεις είναι για τους άλλους. Εγώ είμαι το χθεσινό παιδί του αύριο. Ένα παιδί της γωνίας. ¨»